İSMET BÜYÜKATAMAN

Sayın Başkan

Değerli Milletvekilleri

125 Sıra Sayılı Tütün, Tütün Malulleri ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine İç ve Dış Alım ve Satımına 4046 Sayılı Kanunda ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun tasarısının 6. Maddesi üzerine Milliyetçi Hareket Partisi Grubu adına söz almış bulunmaktayım.

Bu vesileyle yüce heyetinizi saygı ile selamlıyorum.

Sayın Başkan

Değerli Milletvekilleri

Dünyada en liberal ekonomi modellerini uygulayan ülkelerde bile tütün üretimi ürünün niteliğinden dolayı devletin gözetim ve denetimi altındadır.

Ülkemizin hedefi haline getirilen Avrupa Birliğinde de tütün üretimi gözetim ve denetim altında yapılmaktadır.

Ülkemizdeki üretici ve alıcıların yapısı, tütün mamulleri imalatçılarının sayısal azlığı, dünyadaki uygulamalar ve bu gibi hususlar birlikte mütalaa edildiğinde, yaprak tütün sektöründe düzenlemelerin yapılması ve tüm aktörlerin tam rekabet içerisinde faaliyet göstermesi için kamu gözetim ve denetiminin şart olduğu ortadadır.

İhracat açısından miktar ve nitelik itibarı ile en önemli yere sahip olan bu tütünlerimizin tamamı, sulanamayan kır arazilerde aile ziraatı şeklinde yetiştirilmektedir.

Son yıllarda tütün yetiştiriciliği yapan üretici sayısında azalmalar meydana gelmiştir.Bunun temel nedeni ise destekleme alımlarının kalkması, sözleşmeli üretime geçilmesi ve son yıllarda üretici tütün fiyatlarındaki artış oranının, üretimde kullanılan girdi fiyat artış oranlarına göre çok geride kalmasıdır.

Tütünde üretici kaderine terk edilmiştir. Ekonomimizde bu kadar önemli olan ve 1,5 milyon insana iş sağlayan tütünü, dolayısıyla geçimini tütünle sağlayan insanları korumak gereklidir.

Tütün üreticilerimiz, AB ve diğer ülke tütün üreticileri karşısında çok zayıf durumdadır. Diğer ülkelerin, prim ve benzeri desteklerle çeşitli şekilde korumuş olduğu tütünü Türkiye’nin de fon ile koruma altında tutması gerekmektedir.

Sayın Başkan

Değerli Milletvekilleri

Seçim meydanlarında bol keseden aş-iş vaad edenlerden bu gün ses çıkmamaktadır. Tütünde acilen Üretim Planlaması yapılmalıdır. Yapılacak yasal düzenleme ile ihracat, iç tüketim ve emniyet stoku esas alınarak ülke şartlarına uygun olarak Tütün Kurumu tarafından belirlenip, üreticilere dağıtılmak üzere kota miktarı belirlenerek üretim planlaması yapılmalıdır.

Fiyatlar, alıcı firmalar tarafından tek taraflı olarak belirlenmekte ve üreticiye teklif edilmektedir. Anlaşma yapılamadığından zayıf konumda olan tütün üreticisi fiyatı kabul etmek zorunda kalmakta veya sözleşme yapmamaktadır.

Hiçbir üreticinin, alıcının belirlediği sözleşme kilosuna karşı itiraz etme şansı yoktur. Üreticinin itiraz etmesi yada alıcının o üretici ile sözleşme imzalamaması durumunda, üreticiyi riske karşı koruyabilecek bir düzenleme ve sistem mevcut değildir.

Belli bir fiyat ve pazar garantisinin sağlanması, üreticilerde tek yanlı bağımlılığa neden olmaktadır.

Yıllık fiyat artışının enflasyon oranı kadar olması, üreticinin refah düzeyinde bir artış sağlamamaktadır.

Üretim aşamasında, tütün ziraatının yapısından kaynaklanan riskler alıcı firmalarla paylaşılamamaktadır.

Tek alıcının sözleşme imzaladığı bir ilçe veya alım noktasında ekici, alternatifi olmadığından tüm olumsuzlukları kabullenmek zorunda kalabilmektedir.

Sayın Başkan

Değerli Milletvekilleri

Ülkemizde, yazılı sözleşme esasına göre yapılan tütün üretiminde, sorunların giderilmesi veya azaltılması için alıcı ve satıcı arasındaki ilişkinin ikili ve karşılıklı mutabakata, anlayışa, güvene ve her iki tarafın haklarının korunmasına dönüştürülmesi gerekmektedir.

Bunun en etkin yolu ise üreticilerin kooperatifler, birlikler, yetiştirici dernekleri, vakıflar ve şirketler şeklinde örgütlenmesi ve örgütler ile alıcı firmalar arasında sözleşmelerin yapılmasıdır.

Tütün sözleşmelerinin ve fiyat belirlemesinin bu kooperatifler aracılığı ile yapılması ekonominin gerçeklerine daha uygun düşecek olup, alıcı ve satıcıyı memnun eden bir sistem oluşacaktır.

Değerli Milletvekilleri,

Nargilelik tütün mamullerinin tüketim yerleri denetlenerek yasal olmayan yollarla yapılan satışlar ve tüketim engellenmelidir.

Kaçak ve sahte tütün mamulleri ticareti ile etkin mücadele edilmelidir.

Kaçak ve sahte tütün ile etkin mücadele için öncelikle kurumlar arasında koordinasyon sağlanarak caydırıcı cezalar içeren yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

Türkiye’deki toplam sigara pazarının küçülmesinde en önemli etkenin kaçak ve sahte sigara olduğu düşünülmektedir.

Kayıt dışı bir sektör olmasından ötürü tam olarak boyutları bilinememekle beraber toplam pazarın %10-15’inin kaçak ve özellikle de sahte ürünlerden oluştuğu tahmin edilmektedir.

Bu durum ülke açısından çok ciddi vergi kaybı oluşturmakla beraber yasal sigara üreticilerinin ve tütün yetiştiricilerinin pazar kaybetmelerine neden olmaktadır.

Bu nedenle yasadışı tütün mamulü ticaretini önleyici tedbirler alınması gerekmektedir.

Yasadışı tütün mamulleri ile etkin bir şekilde mücadele için soruna geniş bir perspektiften yaklaşılması ve yasadışı sektöre odaklanmış etkin çözümler üretilmesi için kamu otoritesi ile üreticilerin işbirliği ve koordinasyon içerisinde mücadele etmesi gereği vardır.

Kaçak ve sahte tütün mamullerinin ticaretinin önlenmesinin yanı sıra özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde üretilerek yasadışı yollarla satışı yapılan sarmalık kıyılmış tütünün de yasal zemine çekilmesi gerekmektedir.

Sayın Başkan

Kıymetli Milletvekilleri

Bursa’da bir tarım ilçesi olan İnegöl’de tütün tarımının önemi çok fazladır. Tütüncülük geçmişte ve bugün çok sayıda insanın geçimini sağladığı ve İnegöl’ün bugünkü konumuna gelmesinde çok önemli ekonomik katkısı olan bir sektördür. Son yıllarda devletin tütün politikaları İnegöl’deki tütüncülüğü ve bu işten geçimini sağlayanları zor durumda bırakmıştır.

2002-2003-2004 yıllarında tütün kotası üretici başına Tekelce 200 kilograma kadar düşürülmüş, 2005 yılında 1000 kilogramı geçmemek üzere kota büyütülmüş ve yine aynı yıl TBMM’de çıkarılan bir kanunla 2006-2007 yıllarında tütün ekecek ekiciler 2005 yılında Tekele teslim etmiş oldukları ürün kilosu kadar ekim yapabilecekleri ve bu kiloya göre sözleşme imzalanacağı belirtilmiştir.

Bu gelişmeler doğrultusunda 2004 yılında 60’lara kadar düşen İnegöl’deki ekici sayısı 2005 yılında çıkarılan kanunla yeniden canlanmaya başlamıştır. Tekelin ekici sayısı 198, tüccarın sayısı ise 300 civarına gelmiştir.

2005 yılında çıkan kanuna göre 2006-2007 yıllarında sözleşmeli ekim yapılan kanun süresinin dolmasıyla 2008 yılında tütün ektirilmeyeceği haberleri yayılmıştır. İnegöl’de tüccarın tütün alımından vazgeçmesiyle 17 köyde tütüncülükle geçimini sağlayan 500 civarında çiftçimizin ortada kalacağı görülmektedir.

Tütün ekiminde kota sorununa bir çözüm bulunmalıdır.Eğer kota konulacaksa, konulan kotalar şahıs bazında değil, il ve ilçe bazında konulmalıdır. Bursa ve İnegöl’de tütün ekimi yapan köyler, tütün ekiminden başka yapacak bir şeyi olmayan fakir köylerdir.Bu mağduriyetin giderilmesi için gerekli çalışmaların yapılacağını ümit ediyorum.

Sayın Başkan

Değerli Milletvekilleri

Tütün ülkemiz için kendi halinde bırakılacak bir ürün değildir. Bunun en önemli nedeni; küçük ölçekli aile ziraatı şeklinde üretimi gerçekleşen şark tipi tütünün dünyadaki en büyük üreticisi olmamız ve sektöre hakim Amerikan harmanlı sigaralarda bu tütünlerin kullanılma zorunluluğunun bulunmasıdır.

Bu özellik çok iyi değerlendirilebilir. Planlı bir üretimle tütünün, ülke ekonomisine yük olmayacağı gibi tam tersine ekonomik değeri yüksek olan bir ürün olduğuna inanan bir anlayışın, yeni düzenlemeleri yapması gerekmektedir.

Aslında kuraklığın gündemde olduğu şu günlerde, suya çok az ihtiyaç duyan bir sanayi bitkisi olan tütünden vazgeçmek yerine, bu üründen ülke olarak daha fazla fayda sağlama yoluna gitmeliyiz.

Sözlerime son verirken yüce heyeti saygıyla selamlıyorum.