MUSTAFA KALAYCI

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

 Zirai amaçlı açılan kuyu, galeri, tünel ve benzerlerine ölçüm sistemi kurma zorunluluğunun kaldırılması için hazırlanan “Yeraltı Suları Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” gerekçesi ile birlikte ekte sunulmuştur.

 Gereğini saygıyla arz ederim.

 (1)   Mustafa KALAYCI

       Konya Milletvekili 

GENEL GEREKÇE

 16/12/1960 tarihli ve 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanunun Geçici 3 üncü maddesinde, zirai, içme ve kullanma suyu amaçlı açılan kuyu, galeri, tünel ve benzerlerine, belge sahibince bir yıl içerisinde ölçüm sistemi kurulması öngörülmektedir.

 Ölçüm sistemini kuramayanların 1 Mart 2014 tarihine kadar talep edilmesi halinde bedeli yüzde on fazlası ile ilgililerden tahsil edilmek üzere, 1 Mart 2016 tarihine kadar DSİ Genel Müdürlüğünce ölçüm sistemlerinin kurulması veya kurdurulması öngörülmektedir.

 Bu şartlara uymayanların da, belgelerinin iptal edilerek kuyularının kapatılması ve kapatma masraflarının sahibinden alınması amir hükmü bulunmaktadır.

 Türkiye genelini kapsayan ölçüm sistemi kurma zorunluluğu, ‘Ölçüm Sistemi Kurulmasına Lüzumlu Kılınacak Yeraltı Suları Hakkında” Bakanlar Kurulu kararıyla sadece Konya Kapalı havzasında Konya-Çumra-Karapınar, Karaman-Ayrancı, Ereğli-Bor, Aksaray-Sultanhanı-Obruk, Altınekin, Cihanbeyli-Yeniceoba-Kulu, Yunak-Ilgın-Sarayönü Meriç-Ergene havzasında Çorlu, Vize, Lüleburgaz ve Babaeski alt havzalarına getirilmiştir.

 Diğer taraftan; DSİ 4. Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan KOP Bölgesi'ne yönelik “Yer altı suyu (YAS) Eylem Planı” 2012 yılında açıklanmıştır.

 Plan ana hatlarıyla; bölgede yaklaşık 100 bin kuyudan, ruhsatlı kuyularda masrafları kullanıcılar tarafından karşılanmak üzere ruhsatlarının iptali ve yeniden kullanma belgesi verilmesini, ruhsatsız kuyulara ise izinsiz olmasından dolayı para cezası uygulanması ve kullanma belgesi verilmesini, yeni açılacak kuyulara ruhsat verilmesini içermektedir. Sulama sahalarında elektrik enerjisi kullanma imkânına sahip yeraltı suyu kuyularında otomatik sayaç okuma sistemi, elektrik hattı olmayan alanlardaki yeraltı suyu kuyu pompalarına ön yüklemeli su sayacı takılması işlemleri sonrasında şahıs kuyularında 2.000 m3/ha/yıl ve YAS kooperatif sahalarında ise 3.500 m3/ha/yıl su tahsisinin yapılması planlanmıştır.

 Buna göre; yeraltı su kullanımı ile ilgili olarak kullanılması gereken su miktarının arazi miktarına bölünmesi ile dekar başına şahıs kuyuları için 200 ton, kooperatif kuyuları için 350 ton civarında su kullandırılması düşünülmektedir. Bu uygulama ile buğday eken bir çiftçi ektiği alanın ancak % 40‘nı, ayçiçeği ve fasulye eken % 35‘ini, şekerpancarı ve mısır eken % 30‘unu, yonca eken bir çiftçi de ancak %20‘sini ekebilecek, geriye kalan alanını ise nadasa bırakmak zorunda kalacaktır.

 Tarım arazileri çok sayıda parselden oluşmakta olup, bir kuyu birden fazla komşu parseller tarafından ortaklaşa kullanıldığından uygulamada ciddi sorunlarla karşılaşılacaktır. Zor şartlar altında tarımsal üretimde sürdürülebilirliği sağlayan üreticilere, ölçüm sistemi de ek bir yük getirecektir.

 Yeraltı sularını korumayı amaçlayan tedbirler, altyapısı oluşturulmadan uygulamaya konulduğu takdirde üreticimiz zor durumda kalacak, bölge tarımına ve ülke ekonomisine telafisi mümkün olmayan büyük yaralar açılacaktır.

 Bu uygulama Konya ovasında tarımı bitirecektir. Tarımın başkenti diye anılan Konya, işsizliğin ve yoksulluğun başkenti haline dönüşecektir.

 Yeraltı suyu kullanımının kontrol altına alınması ülkemizin geleceği açısından mutlaka önemlidir. Sınırlı miktardaki ve stratejik bir meta haline gelen su potansiyelinden, daha uzun yıllar faydalanabilmek için tedbirler alınması doğrudur. Fakat alınan tedbirler üreticileri zor duruma düşürmemeli ve yapılacak işlemler akılcı ve uygulanabilir olmalıdır.

 Bu nedenle ve öncelikle;

• Sulama şebekelerinin bir an önce kapalı sisteme dönüştürülmesi,
• Basınçlı sulama sistemlerine geçilmesine dair tedbirlerin artırılması,
• Arazi toplulaştırması çalışmalarına hız kazandırılması,
• Dış havzalardan su getirmeye yönelik projelerin hayata geçirilmesi,
• Yöreye uygun, kuraklığa dayanıklı kültür bitkilerine verilen desteklerin artırılması,
• Su ihtiyacı az kültür bitkilerinin ve meyve ağaçlarının teşvik edilmesi

gerekmektedir.

 Halihazırda, bu konularda yürütülen çalışmalar ve uygulamalar bulunmaktadır. Örneğin DSİ Genel Müdürlüğü YAS kooperatif sulama şebekelerinin kapalı sisteme dönüştürülmesi amacıyla İl Özel İdarelerine ödenek aktarmaktadır. Nitekim, Konya, Niğde ve Karaman İl Özel İdarelerine aktarılan ödenekle 78 kooperatife ait sulama şebekesinin kapalı sisteme dönüştürülme çalışmaları sürdürülmektedir. Yine basınçlı sulama sistemlerine geçilmesine dair teşvikler ve arazi toplulaştırmasına dönük çalışmalar yapılmaktadır.

 Önemli ve öncelikli olan su israfını önleyecek ve su imkanlarını artıracak bu konularda yapılan çalışmalara hız kazandırılması ve sonuçlandırılmasıdır.

 Bu itibarla, yeraltı sularını korumayı amaçlayan tedbirler, mutlaka çiftçiyi zor durumda bırakmayacak ve tarımsal üretimi azaltmayacak şekilde planlanmalı ve alt yapısı hazırlanarak uygulamaya konulmalıdır.

 MADDE GEREKÇELERİ

 MADDE 1- Zirai amaçlı açılan kuyu, galeri, tünel ve benzerlerine ölçüm sistemleri kurma zorunluluğunun kaldırılması amaçlanmaktadır.

 MADDE 2- Yer altı kuyularına ölçüm sistemleri kurulması için öncelikle sulama şebekelerinin kapalı sisteme dönüşmesi, basınçlı sulama sistemlerine geçilmesi ve arazi toplulaştırması yapılmış olmasının dikkate alınması, ölçüm sisteminin de Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından kurulması veya kurdurulması, ayrıca ölçüm sistemi uygulamasında tarımsal üretimin azalmasına meydan verilmemesi öngörülmektedir.

 Tarımsal üretimde azalmaya meydan verilmemesi ve çiftçinin zor durumda bırakılmaması amaçlanmaktadır.

 MADDE 3- Yürürlük maddesidir.

 MADDE 4- Yürütme maddesidir.

YERALTI SULARI HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR 

KANUN TEKLİFİ

MADDE 1- 16/12/1960 tarihli ve 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanunun 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasının ilk cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.

 MADDE 2- 167 sayılı Kanunun Geçici 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“b) Zirai, içme ve kullanma suyu amaçlı açılan ve ölçüm sistemi kurma zorunluluğu dâhilinde bulunan kuyu, galeri, tünel ve benzerlerinin bulunduğu havzalarda; sulama şebekelerinin kapalı sisteme dönüşmesi, basınçlı sulama sistemlerine geçilmesi ve arazi toplulaştırması yapılmış olması dikkate alınmak kaydıyla, ölçüm sistemi Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından kurulur veya kurdurulur. Ölçüm sistemi uygulamasında tarımsal üretimin azalmasına meydan verilemez.”

 MADDE 3- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

 MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

fotoGraf.jpg